Nông dân trăn trở trước tình trạng vú sữa Lò Rèn bị xuống cấp

Thời gian qua, tại khu trước sảnh chợ, tiểu thương mua vú sữa có số lượng nhiều hơn nhà vườn mang trái cây ra chợ bán dù chỉ còn hơn 1 tháng nữa là Tết Nguyên đán. Tìm hiểu nguyên nhân chúng tôi được biết, đó là do vú sữa năm nay chín muộn, cho nên đến thời điểm này, sản lượng trái chin được mang ra chợ bán rất ít.

Nông dân cho biết, vào tháng 3, tháng 4, khi vú sữa bắt đầu ra hoa kết trái đợt đầu tiên, tiết trời nóng gay gắt cộng thêm có các đợt sương dày đặt đã khiến cho lượng trái đậu bị rụng đáng kể, dẫn đến khi vào mùa thu hoạch, sản lượng vú sữa không có nhiều. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến vào cận tết rồi mà chợ trái cây còn thưa thớt.

Cảnh chợ trái cây Vĩnh Kim thưa thớt dù vào mùa vú sữa.

Việc vú sữa chín trễ đã tác động lớn vào đời sống của nhà vườn, do năng suất, sản lượng trái sụt giảm, giá cả cũng vì thế mà có nhiều biến động.

Mặt khác, thời tiết năm nay không có nhiều không khí lạnh, khiến trái vú sữa chậm lớn, lâu chín, màu sắc không đẹp, thiếu động bóng láng cũng làm giá cả xuống thấp dù lượng trái không nhiều dẫn đến ùn ứ so với trước.

Dù sản lượng thấp nhưng giá bán vú sữa năm nay cũng không cao so với mọi năm, hiện vú sữa loại ngon nhất giá dao động từ 30.000 đến 35.000 đồng 1kg, so với trước, giá vú sữa đầu vụ khoảng 50.000 đồng 1 ký.

Vú sữa chín muộn cũng ảnh hưởng lớn đến việc kinh doanh của thương lái bởi các đơn hang không ổn định, khi khách hàng có nhu cầu lớn vú sữa loại ngon thì không đủ đáp ứng.

Theo số liệu thống kê mới nhất của Phòng Nông nghiệp huyện, diện tích trồng vú sữa của Châu Thành hiện còn khoảng 2.600 hecta, giảm gần 1.000 hecta so với trước. Tình trạng này khiến cho các cấp quản lý sốt ruột vì mục tiêu phát triển diện tích vú sữa lên 5.000 hecta đã không như kỳ vọng.

Nguyên nhân khách quan được ghi nhận là ảnh hưởng tiêu cực của biến đổi khí hậu đã làm cho cây vú sữa bị xuống cấp, bệnh khô cành thối rễ chưa được phòng trị hiệu quả dẫn đến số diện tích cây chết nhiều hơn số cây được trồng mới.

Nguyên nhân chủ quan được nhắc tới là nông dân chưa áp dụng kỹ thuật canh tác đúng cách, lạm dụng nhiều phân hóa học, xử lý ra hoa còn tùy tiện khiến cho cây vú sữa bị suy kiệt, không có khả năng hồi phục sau một thời gian cho trái.

Có điều là khi cây suy kiệt, ngay tại vườn đó, việc trồng lại vú sữa rất khó khăn nên nông dân đã đốn bỏ vú sữa để trồng cây khác. Tình trạng này nếu như không có giải pháp khắc phục kịp thời thì thế mạnh kinh tế của cây vú sữa đặc sản Lò Rèn Vĩnh Kim sẽ bị giảm sút đáng kể.

Len lõi rất nhiều cung đường ở xã Bình Trưng để tìm vườn vú sữa đang cho thu hoạch, khó khăn lắm chúng tôi mới tìm được một vườn đang có trái chín, đa số còn lại thì trái vẫn còn xanh phải đợi đến tháng sau mới cho thu hoạch.

Vườn của bà Nguyễn Thị Cúc, ngụ ấp Bình Thới A, một trong số ít vườn đang có trái chín. Những cây vú sữa đã được 40 năm tuổi. Trông chúng già cõi, thiếu sức sống. Theo chủ vườn cho biết, trước đây cành lá của nó sum suê, đến mùa thu hoạch thì ngày nào cũng hái được vài chục bội sữa. Nhưng mấy năm trở lại đây, cây dần chết nhánh, nhiều cây không phục hồi phải đốn bỏ, chỉ còn lại có 10 gốc cho thu hoạch cầm chừng.

Bà Nguyễn Thị Cúc cho biết, cách bón phân, tưới nước vẫn không đổi nhưng tình trạng cây vú sữa suy kiệt thì mỗi lúc càng trầm trọng hơn. Lá non mọc mới thiếu sức sống, tỷ lệ ra hoa đậu trái không nhiều. Trái cây có màu xanh đen xậm, chậm lớn. Khi trái chín thì màu sắc không tươi, để lựa có trái hàng cơi thật vất vả.

Nếu tình trạng này tiếp diễn thì vài năm nữa, vườn nhà bà không còn vú sữa mà thay vào đó là một số loại cây có múi được trồng mới để lấp khoảng trống thu nhập khi phải đốn bỏ vú sữa.

Các xã Bình Trưng, Bàn Long, Kim Sơn, Phú Phong là vùng trọng điểm sản xuất vú sữa, mỗi nơi có vài trăm hecta nhưng nay, xã nào cũng giảm diện tích cả trăm hecta. Chúng tôi đến xã Bàn Long để tiếp tục ghi nhận hiện trạng cây vú sữa thì đều nhận được sự thở dài lo lắng của nhà vườn.

Chín trễ, màu sắc không đẹp là một trong những nguyên nhân khiến cho giá vú sữa năm nay xuống thấp.

Đúng như ghi nhận ở phần đầu chuyên mục, khi hỏi ý kiến của nhà vườn thì hầu hết bà con cho biết đã dần chuyển diện tích vườn vú sữa già cỗi sang cây trồng khác và khi ghi nhận tình hình thực tế chúng tôi thấy rõ điều đó.

Ở xã Bàn Long, nhiều hộ dân đã chuyển sang trồng sầu riêng để thay thế cây vú sữa. Rất hiếm tìm được vườn vú sữa còn khá xanh tốt và cho trái đúng vụ như vườn của ông Nguyễn Văn Diềm ở ấp Long Hòa A. Mặc dù vậy, chủ vườn vẫn không giấu vẻ lo âu bởi không biết được sức khỏe của cây vú sữa duy trì được bao lâu, khi xung quanh vườn, nhiều hộ đã không còn cây vú sữa.

Nông dân Châu Thành đã rất may mắn khi sở hữu được giống cây đặc sản vú sữa Lò Rèn Vĩnh Kim có một không hai, được chứng nhận thương hiệu độc quyền. Một niềm kiêu hãnh khi vào những năm 90 của thế kỷ trước và đầu những năm 2.000 cây vú sữa ở trong thời kỳ hoàng kim nhất, đem lại đời sống sung túc cho bà con nông dân.

Vậy mà hiện nay, nông dân trồng vú sữa đang lo lắng về tình trạng cây vú sữa mất dần hiệu quả kinh tế, diện tích sụt giảm đáng kể là điều thật đáng tiếc. Bà con nông dân mong mỏi ngành chức năng và nhà khoa học có sự dày công nghiên cứu tìm ra nguyên nhân dẫn đến sự xuống cấp nêu trên và sớm có giải pháp khắc phục để phục hồi lại diện tích vườn cây ăn trái này.

Theo báo cáo giải trình tại kỳ họp HĐND huyện cuối năm 2015, lãnh đạo Phòng Nông nghiệp huyện cho biết đã và đang phối hợp cùng các cơ quan chức năng tìm ra nguyên nhân chính khiến cây vú sữa bị xuống cấp, nhất là biện pháp ngăn ngừa tình trạng khô cành thối rễ.

Giải pháp trước mắt là khuyến cáo nhà vườn không quá lạm dụng phân hóa học mà tăng cường sử dụng phân hữu cơ để tăng độ bền cho cây. Đánh giá các mô hình hỗ trợ trong dự án 40 hecta vú sữa tại Phú Phong để có chính sách hỗ trợ kịp thời cho nông dân duy trì diện tích cây vú sữa, vận động nông dân cải tạo lại đất, đắp mô cao để bảo vệ bộ rễ cây vú sữa khi tiến hành trồng mới./.